طرز بافت جاجیم چگونه است؟
طرز بافت جاجیم چگونه است ؟
جاجیم چیست؟
جاجیم گونه ای از بافت های ضخیم است که در قدیم به عنوان زیر انداز و محافظ سرما از آن استفاده می شده است. شاید در سال های دور جاجیم را روی کرسی خانه مادربزرگ خود دیده باشید. بافتی رنگارنگ با نقوش زیبا که دو رویه بوده و چون پرز ندارد از هر دو سمت آن می توان استفاده کرد.
رنگ های به کار رفته در جاجیم ۶ تا ۸ رنگ بوده و از تار پود پشمی که با رنگ های گیاهی رنگ آمیزی شده، بافته می شود. در حال حاضر در اغلب روستا ها و شهرستان های استان های آذربایجان شرقی، اردبیل، لرستان، کردستان، همدان و فارس (به صورت کارگاهی) و در دو طرح کلی راه راه و ستاره ای بافته می شود.
هم چنین نوعی جاجیم ابریشمی وجود دارد که در بافت آن از نخ های ابریشمی استفاده می شود، اما اغلب جاجیم ها از جنش پشم و به صورت نواری به عرض ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر بافته می شود.
تاریخچه جاجیم بافی
تاریخ و پیدایش هنر جاجیم بافی مشخص نیست و به طور کلی به این دلیل که دست بافته ها و منسوجات به مرور زمان از بین می روند و آثاری از خود باقی نمی گذارند نمی شود دقیق گفت از چه زمانی این هنرها شکل گرفتند اما با توجه به اینکه هنر نساجی به 6500 سال پیش می رسد پس می توان گفت که هنر نساجی هم به همان زمان ها بر می گردد .
جاجیم بافی هم به عنوان یکی از صنایع دستی رایج در ایران قدمت زیادی دارد و از دیرباز بین خانواده های روستایی و عشایر رواج داشته است. در استان های آذربایجان شرقی، اردبیل،زنجان، کرمانشاه،کردستان، همدان، لرستان و فارس این هنر بسیار رواج داشته.
یکی از آثاری که نشان می دهد هنر جاجیم بافی در قرن هشتم وجود داشته نگاره ای است که جاجیم در آن با نقش نوارهای مورب به چشم می خورد.
ایرانیان در گذشته جاجیم را بیشتر بر روی کرسی و رختخواب های کنار اتاق می انداختند یا به عنوان رختخواب پیچ، روانداز و حتی رویه لحاف از آن استفاده می کردند.
جاجیم چه کاربردی دارد ؟
همانطور که گفتیم جاجیم یک نوع زیر انداز است و به عنوان رو انداز هم استفاده می شود .جاجیم برای کوچ گردان بسیار استفاده دارد و از آن برای محافظت از سرما استفاده می کنند.
جاجیم امروزه مانند گذشته کارایی ندارد و در شهرها به فراموشی رفته است اما در روستاها زنان روستایی هنوز جاجیم می بافند و از ان استفاده می کنند
جاجیم چگونه بافته می شود؟
دستگاه جاجیم بافی از قسمت های مختلفی تشکیل شده که می توان به صورت مختصر به آنها اشاره کرد: کوجی، سه پایه، میخ های چوبی و فلزی، ماکو، ماسوره، نورد و …
شیوه بافت به این صورت است که مانند قالی، یک مرحله چله کشی وجود دارد، که در یک فضای باز در حدود ۱۰ تا ۱۵ متر و معمولا توسط دو نفر انجام می شود. چله کشی با گردش یک فرد به دور چارچوب جاجیم بافی و تغییر رنگ ها انجام میشود.
در اطراف چله یک سه پایه چوبی قرار داده می شود که به کوجی متصل شده است. کوجی وسیله ای برای کنترل عرض جاجیم و وظیفه جدا کردن تارهای زیر و رو را به عهده دارد. در قسمت جلوی دستگاه، نورد وجود دارد که جاجیم بافته شده به دور آن جمع می شود.
ماسوره وسیله ای برای پیچیدن نخ های پود به دور آن است و ماکو وسیله ای لوزی شکل است که ماسوره در آن قرار داده شده و از میان پودها عبور داده می شود.
پس از هر بار عبور داده شدن ماکو از میان تارها یک پود به بافت اضافه شده که در انتها کوجی به عقب هل داده می شود و تکرار این عمل منجر به شکل گرفت بافت جاجیم می شود.
برای خرید آموزش بافت جاجیم سنتی از هنرداری روی لینک زیر کلیک کنید و بعد از پرداخت مستقیم آموزش را مشاهده کنید.